Manda, özellikle de Karadeniz’in iç kesimlerinde yetiştirilen büyükbaş hayvan türüdür. Halk arasında mandanın diğer isimleri, çömüş, camız, camış, comba, dombay, kömüş gibi adlardır. Mandanın yeni doğan yavrusuna malak adı verilir. Mandanın özellikleri de şunlardır.
Mandanın Özellikleri
Sığırlara oranla vücut yapısı ve ağırlığı daha kaba hatlıdır. Kaba kalın ve uzun kuyrukları vardır. seyrek kıllı genel itibari ile siyah renklidirler. Boynuz sahibi mandaların hem dişisi hem de erkeğinin boynuzu vardır.
Geniş tırnaklar mevcuttur. Kulakları büyük ve geniştir. Mandalarda et ve süt verimi de iyidir. Bu yüzden de manda yetiştiriciliği ülkemizde yaygın olarak yapılır. Manda yetiştiriciliği yapılan yerlerde et ve süt üretimi fazladır.
Otçul olan bu hayvanlar saman, ot yer. Meralarda seçiciliği olmayan bu hayvan ot tarzı her yiyeceği yer.
Mandaların Faydaları Ve Kullanım Alanları
Mandanın faydaları şunlardır. Mandanın yoğurdu özellikle de kaymağı meşhurdur. Manda yoğurdu yağlı ve oldukça lezzetlidir. Yoğurt ve kaymağı iyi bir ticaret sağlar. İnsanlar geçimlerini manda yetiştiriciliği yaparak sağlar.
Mandanın sütü kadar eti de lezzetlidir. Eti verimli olup verim açısından en iyi büyükbaş hayvanlardandır. Mandalar eskide beri yük taşımacılığında kullanılır. Özellikle de at arabalarında et yerine binek hayvanı olarak manda verilir. Manda pastırması da epey ünlüdür. Eti ve pastırması üretimi yapılır.
Manda büyükbaş hayvanlar içerisinde eti, sütü ve süt ürünlerinden yararlanılan değerli bir hayvandır.
